سینمایی که شعر جهان را کشف می‌کند/ کار یک فیلمساز چیست؟
تاریخ انتشار: ۲۷ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۴۰۵۸۳
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی انجمن مستندسازان سینمای ایران، بیست‌وسومین نشست ماهانه «مستندهای ایران‌شناسی» که دوشنبه ۲۵ دی ماه، به نمایش فیلم مستند «چیغ» ساخته محمدرضا اصلانی و نقد و بررسی جنبه‌های کمتر دیده‌شده ویژگی‌های سینمای او، به‌ویژه نسبتش با فرهنگ ایران اختصاص داشت.
در ابتدا حمید جعفری رییس هیات‌مدیره انجمن مستندسازان سینمای ایران، درباره نسبت سینمای محمدرضا اصلانی با تعریف رایج سینمای مستند و نظریه‌های سینمایی گفت: ما وقتی به سینمای محمدرضا اصلانی می‌رسیم، باید همه تعاریف‌های‌مان از جمله تعریف رایج از فیلم مستند را عوض کنیم و کنار بگذاریم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی درباره جایگاه هنری محمدرضا اصلانی عنوان کرد: محمدرضا اصلانی در حوزه‌های بسیاری یک شروع‌کننده است و در این شروع، بسیار با شهامت به دیگران جرات می‌دهد. ما و بچه‌های ما که خیلی از او آموختیم و واقعاً جرات خودمان را از او گرفتیم. وقتی او «جام حسنلو» را ساخت، یکی از مهم‌ترین مدیرهای فرهنگی کشور گفت: «ما پولمان را دور ریختیم!». همان‌موقع به فیلمساز دیگری سفارش ساخت فیلم دیگری از همین جام طلایی حسنلو دادند که امروز هیچ نامی حتی در کتاب‌های تاریخی سینمایی از آن به میان نیامده و ماندگار نشده است. اما سال‌ها بعد، «جام حسنلو» در تمام دانشگاه‌ها، پخش و تدریس شد و همچنان، بحث و گفت‌وگو درباره آن ادامه دارد. او همیشه طوری به مستندسازان جرأت می‌داد که خیلی تاثیرگذار بود.
ابراهیم مختاری مستندساز، کارگردان و نویسنده که در جریان ساخت تعدادی از آثار اصلانی با او همکاری داشته است، راجع به تجربه همکاری خودش با محمدرضا اصلانی و مولفه‌های آثار او گفت: من دستیار کارگردانی را با مجموعه تلویزیونی «دلیران تنگستان» به کارگردانی همایون شهنواز آغاز کردم و همان‌جا با محمدرضا اصلانی هم آشنا شدم. موجب آشنایی هم زنده‌یاد مهرداد فخیمی بود که از یاران آقای اصلانی و فیلمبردار اغلب فیلم‌های وی بود و در «چنین کنند حکایت …» در بخش فیلمنامه‌نویسی هم با آقای اصلانی همکاری داشت.
فریدون رهنما پدر معنوی سینمای آوانگارد ایران است
سعید عقیقی فیلم‌نامه‌نویس، مدرس و منتقد سینما در مورد نقش فریدون رهنما در تحول سینمای مستند در ایران و نسبت او با محمدرضا اصلانی گفت: باید از فریدون رهنما به عنوان پدر معنوی سینمای آوانگارد ایران یاد کنم. وقتی او به عنوان شاعر و متفکر وارد فضای تولید فیلم در ایران شد، به لحاظ تاریخی، جز چند مستند اولیه ابراهیم گلستان مستندی به آن شکل وجود نداشت. رهنما گروهی از جوانان را در گروه مستندسازی «ایران زمین» دور هم جمع کرد و به جوان‌ترها میدان داد.
مدرن بودن غربزدگی نیست
محمدرضا اصلانی با یادکرد از زنده‌یادان محمدرضا سرهنگی، تهیه‌کننده فیلم «چیغ» و مرتضی پورصمدی، فیلمبردار و یار دیرینه او در فیلمسازی گفت: مدرن بودن غربزدگی نیست. مدرن بودن یعنی ما ملتی هستیم که ملی بودن خودمان را جهانی می‌کنیم و برای جهانی شدن، باید ملی بودن خودمان را نو کنیم نه اینکه همچنان تکرار کنیم. این مساله‌ای است که وجود دارد و مدیران ما متوجه آن نیستند؛ تنها کسی که متوجه بود، فریدون رهنما بود.
وی درباره اسرارآمیز بودن اثر توضیح داد: من نیازی نداشتم که فضای اسرارآمیز بسازم چون این فضای اسرارآمیز در همان فضا، آن درخت و برکه جوشان که فیلمبرداری شد، وجود داشت. کردها قومی نیستند که این اسطوره‌ها را فقط در قدیم داشته‌اند، بلکه این اسطوره‌ها با آنها زندگی می‌کنند. اصلاً این‌طوری نیست که من چیزی را آورده و اضافه کرده باشم، بلکه همه‌چیز همان‌جا وجود داشته است.
آنچه به یاد ما می‌ماند، ترکیب‌بندی بصری فیلم است
سعید عقیقی در مورد اهمیت نظم در آفرینشگری سینمایی در آثار محمدرضا اصلانی بیان کرد: مهم این نیست که چه صحنه‌ای شکار شده است، بلکه مهم ایجاد نظم در مرحله آفرینشگری و ترکیب‌بندی مناسب بین بقیه اجزاست که آن جز را قدرتمندتر می‌کند. چیزی که من در آثار اصلانی دوست دارم، همین نکته است؛ اینکه مثلاً وقتی یک داستان جنایی مثل «شطرنج باد» در اختیار او می‌گذارید، آخرین چیزی که ممکن است به یاد آدم بماند، آن جنایت است. آنچه به یاد ما می‌ماند، ترکیب‌بندی بصری فیلم است، تقسیم‌بندی اجزای آن و تمام وقتی که صرف ترکیب‌بندی نقاشانه تک‌تک آن پلان‌ها شده است.
این منتقد سینما درباره اینکه آیا زبان شاعرانه در آثار سینمایی محمدرضا اصلانی وجود دارد، پاسخ داد: اگر ترکیب‌بندی تصاویر شما را به احساسی برساند، این می‌تواند شعر به زبان سینما باشد. اما صفت شاعرانه برای سینما، تا حدی تقلیل دادن رسانه سینما است. البته این موضوعی است که شاید نیاز به مقاله یا کتاب داشته باشد. اما اینکه یک نفر بگوید یک نقاشی شاعرانه است بدین معنی است که نقاش سعی کرده با تلاش فراوان، خودش را به یک مصراع یا بیتی از یک شعر نزدیک کند، بنابراین آن فرد بدون اینکه بخواهد، دارد می‌گوید یک رسانه اوجی به نام شعر وجود دارد و بقیه مدیوم‌ها ذیل آن تعریف می‌شوند. اینها هنرهای مستقل هستند. از طریق تماشا و تجزیه پلان‌های یک فیلم می‌توانید به حس خوبی برسید که یک شعر به شما می‌دهد. ترکیب‌بندی حرکات دوربین در آثار آنجلوپولوس لزوماً شبیه هیچ شعر معینی نیست ولی این خودش می‌تواند فی‌نفسه یک شعر باشد. این چیزی که می‌خواهم بگویم کاملاً ایرانی است.
وی تصریح کرد: اگر دنبال شاعرانگی هستید، حتی در صحنه‌های خطابه مسیح در «انجیل به روایت متی» پیر پائولو پازولینی با آن شکل از تدوین یا حتی دوربین روی دست در «ادیپ» می‌توان شاعرانگی پیدا کرد و لزوماً به مفاهیم تغزلی مربوط نمی‌شود. اسم تئوری سینمای پازولینی «سینمای شعر» است در صورتی که وقتی فیلم‌ها را می‌بینیم، به آنچه که از شعر در تخیل ما است، زیاد مربوط نمی‌شود.
«چیغ» می‌خواهد شیوه جدیدی ارایه دهد
ناهید رضایی مستندساز، نیز در این زمینه عنوان کرد: من فکر می‌کنم یکی از نکات مثبت فیلم «چیغ»، به جز فرم و شکلی که متفاوت است و می‌خواهد شیوه جدیدی ارایه دهد، همان صحنه راز و نیاز است. از اول، زنان در این اثر مهم هستند، چهره زنان و بچه‌ها در آن مهم است. ما به کرات صدای زنان را در آن می‌شنویم. همین زن، برای بچه و گوسفندان لالایی می‌خواند. ناگهانی نیست که آن راز و نیاز این‌قدر به دل می‌نشیند.
اصلانی گفت: ساخت یک مستند از یک موضوع حداقل شش ماه طول می‌کشد. در صورتی که جهان امروز، روزبه‌روز است یعنی امروزش با فردا متفاوت از هم است. بنابراین هر خبری که فیلمساز بدهد، کهنه شده، فرسوده و از دور خارج شده است. از این‌رو فیلم‌های مستند نمی‌توانند خبر یا اطلاعات بدهند، برای اینکه دوره اطلاعات دادن در فیلم‌های مستند تمام شده است و رسانه‌های تصویری دارند این کار را می‌کنند. سینمای مستند یا خود سینما، رسانه نیست، اثر است، که با رسانه فرق می‌کند. ما «شعر تصویر» داریم و نه تصویری که به زور کلام، شاعرانه بشود. برخی فکر کردند که اگر در یک فیلم مستند، نریشن قطعه ادبی بخوانند، این سینمای شاعرانه می‌شود. این همان سینمای شاعرانه است که فتوکپی شعر است. من با این موضوع مساله دارم و هر موقع می‌گویند سینمای شما، شاعرانه است، می‌گویم خودتان شاعرانه هستید! سینما نمی‌تواند شاعرانه باشد. سینما می‌تواند شعر جهان را کشف کند و آن موقع است که به قول پدیدارشناسان، ما به درون شی می‌رویم. از این جهت، پدیدارشناسان می‌گویند شیء یا ابژه، خودش را پدیدار می‌کند تا همچنان، پنهان بماند. این‌جاست که ما با پنهانی این آشکارگی مواجه می‌شویم. این آشکارگی نهایت پنهانی است. هر آن چیزی که آشکار است، بدانید دارد چیزی را پنهان می‌کند. این آشکاری جنگ‌های امروز، پنهان کردن جنگ‌های واقعی است. دارد چیزهای اساسی‌تری پنهان می‌شود. اگر ما به این جنگ‌ها نگاه کنیم، در واقع ندانستیم که چه چیزی دارد روی می‌دهد و چه آینده هولناکی برای ماست.
در پایان این نشست که سودابه فضایلی نویسنده، مترجم و پژوهشگر ایرانی، همایون پایور، مدیر فیلمبرداری کهنه‌کار سینمای ایران و ناهید رضایی مستندساز از جمله مهمانان آن بودند، از محمدرضا اصلانی، ابراهیم مختاری و سعید عقیقی با اهدای یک لوح سپاس، تقدیر به عمل آمد.
کد خبر 5997319منبع: مهر
کلیدواژه: محمدرضا اصلانی مرتضی پورصمدی سعید عقیقی فریدون رهنما ابراهیم مختاری تئاتر ایران چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر هنرمندان تئاتر موسیقی ایرانی جشنواره فیلم عمار فیلم مستند خانه هنرمندان ایران فیلم سینمایی کارگردان تئاتر تماشاخانه ایرانشهر فیلم کوتاه برج آزادی بازیگر تئاتر شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر محمدرضا اصلانی فریدون رهنما ترکیب بندی فیلم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۴۰۵۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ماجرای عکس تکان دهنده اسطوره سینمای جهان چه بود؟
دختر «آلن دلون» در چند روز اخیر، تصویری از این ستاره گذشته سینمای فرانسه در صفحه اجتماعی خود منتشر کرد که توجهات زیادی را به خود جلب کرده است.
به گزارش ایسنا، در ابتدا وقتی این تصویر را در فضای مجازی می‌بینی شک می‌کنی که نکند هوش مصنوعی باشد، اما گویا این تصویر واقعی است.
در این تصویر که «آنوشکا دلون» در صفحه اجتماعی خود منتشر کرده آلن دلون سالخورده با چهره‌ای متفاوت از آنچه در ذهن داریم دیده می‌شود.
«آنوشکا» همزمان با انتشار این عکس نوشت: «صبح جمعه از پدرم عکس گرفتم. به نظر من خاطره‌ای از لحظات‌مان بود. از صرف صبحانه با او بی‌نهایت شکرگزارم و این لحظه‌ای بی‌نظیر و شیرین در دنیای بی‌رحمانه من است. من او را خوش تیپ یافتم. با نگاه همیشگی و آبی فولادینش، سرزنده، مثل یک مبارز، که به من قدرتی غیر قابل تصور می‌دهد».
دلون پس از سکته مغزی در سال ۲۰۱۹ در وضعیت نامناسبی قرار داشت و اخیرا اختلافات خانوادگی میان فرزندانش به رسانه‌ها دزر کرده است. آنتونی، آنوشکا و آلن فابین سه فرزند آلن دلون بر سر نظرات مخالفشان در مورد سلامتی و آینده پدرشان اختلاف دارند.
پسرش آنتونی دلون در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۱۹ مدعی شد، دلون در حال مرگ است و عنوان کرده: «او ضعیف و خسته است. او زیاد صحبت نمی‌کند، وقتی او را مجبور به تکرار می‌کنیم خسته می‌شود و برایش آزار دهنده است، زیرا صدایش دیگر مثل گذشته واضح و قابل شنیدن نیست».
آنتونی در مورد خواهر ناتنی‌اش انوشکا دلون نیز اظهار کرده بود: «خواهرم هرگز به من و برادرم اطلاع نداد که بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲، پدرم در حین بازدید از کلینیک در سوئیس تحت پنج آزمایش شناختی قرار گرفته است و هیچ یک از آنها را با موفقیت نگذرانده است».
آلن دلون به سرعت از طریق وکیلش «کریستوف آیلا» واکنش نشان داد و گفت که به شدت از جو رسانه‌ای که توسط پسرش آنتونی سازماندهی شده شوکه شده و نمی‌تواند پرخاشگری پسرش آنتونی را که مدام به او می‌گوید که سالخورده است تحمل کند.
دلون از دهه ۱۹۹۰ به ندرت روی پرده ظاهر شده است و آخرین حضور عمومی او دریافت نخل طلای افتخاری جشنواره فیلم کن در سال ۲۰۱۹ بود. با این حال، او در مراسم تشییع دوست و ستاره همکار خود «ژان پل بلموندو» در سپتامبر ۲۰۲۱ شرکت کرد.
آلن دلون که بازی در ۸۰ فیلم از جمله چندین شاهکار سینمایی را در کارنامه دارد، اولین بار در سال ۱۹۶۰ و زمانی که ۲۵ سال داشت با بازی در فیلم «ظهر بنفش» توسط «رنه کلمنت» کارگردان فیلم کشف شد.
بسیاری از فیلم‌ها با بازی «آلن دلون» تبدیل به کلاسیک‌های سینما شدند و وی در طول دوران حرفه‌ای خود با کارگردانان نامداری، چون «آنتونیونی»، «ویسکونتی»، «ملویل» و «گدار» همکاری کرد و در کنار بازیگران بزرگی، چون «ژن گابن»، «عمر شریف»، «لینو ونتورا»، «کلودیو کاردیناله»، «مونیکا ویتی» و… مقابل دوربین رفت.
دلون نخستین بار در سال ۱۹۶۱ با فیلم «لذت زندگی» قدم به جشنواره کن گذاشت و سپس با فیلم‌های «خسوف» (۱۹۶۲)، «یوزپلنگ» (۱۹۶۳) و «آقای کلین» (۱۹۷۶) حضور در جشنواره کن را تجربه کرد و در سال ۲۰۱۹ جایزه نخل افتخاری کن را دریافت کرد.
tags # سینما ، هالیوود سایر اخبار
دانشجویان سال سوم دانشگاه‌ها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان می‌شوند